Đavolja Varoš je prirodni fenomen smešten na planini Radan, u blizini Kuršumlije.

Sačinjavaju je 202 kamene figure visoke od 2 do 15 m, široke od 0.5 do 3 m, sa kamenim kapama na vrhu.

Podeljena je u dve jaruge koje nose podjednako demonizovane nazive, Đavolja i Paklena jaruga. Okružena je šumom u kojoj je i drveće čudnog, vijugavog oblika.

Vetar koji duva između ovih mističnih figura proizvodi poseban zvuk koji izaziva jeziv osećaj i stvara predanja.

Legenda pripoveda da ove neobične figure svedoče o tome kako je sprečeno zlo. Naime, ljudi su po nagovoru nečastivog pokusali da venčaju rođenog brata i sestru. Vila pokuša da spreči greh, ali je svatovi ne poslušaše. Onda ona zamoli Boga da ne dozvoli da se desi rodoskrvnuće, te Bog posla vetar i okameni svatove. Desi se još ponekom zalutalom putniku da kasno u noć, ili svitaj dana, čuje svatovsku muziku.

Druga, pak, legenda kaže da figure predstavljaju skamenjene demone koje su ljudi nosili na leđima, a ovi im donosili nevolje i zlu sudbu. Prenoćivši jedne noći pored crkve Svete Petke, Bog ih oslobodili ovog tereta.

Crkva Svete Petke je novijeg datuma, ali je izgrađena na ostacima crkve iz 13. veka. Prema verovanju ovde se leče razne bolesti i to tako što se maramom previje bolno mesto, a zatim marama ostavi ispred crkve ili se veže za stablo, a potom zakopa u zemlju.

Nauka će Vam reći da je celo područje bilo središte vulkanskih aktivnosti, a da su figure nastale viševekovnim delovanjem erozije, i da ih je voda oblikovala. Udarom kiše, a dejstvom erozije urušavalo se zemljište, osim ispod stena, jer su krupni komadi štitili one mekše slojeve zemlje.

Pored kamenih figura, postoje i dva mineralizovana izvora. Jedan je Đavolja voda ili Đavolja rakija koja se nalazi visoko u brdu. Voda je jako kisela (pH 1.5), a mineralizacija i tvrdoća su visoke. Sadrži velike količine alumunijuma, bakra, gvožđa, litijuma, mangana, rubidijuma i sumpora.

Drugi izvor je Crveno vrelo, koji je manje kiseo (pH 3.5), i sa nižom mineralizacijom. Ovakve vode su prava retkost i koriste se za lečenje u banjama, a kako nije dovoljno ispitana, ne preporučuje se za piće.

Još jedan neobičan detalj ovog mesta je crvena voda, zbog rude gvožđa. U srednjem veku, u ovim krajevima, nalazili su se rudnici Sasa, a o čemu svedoče dva rudarska okna u blizini ovog čudnovatog mesta.

Đavolja Varoš je 1959. godine stavljena pod zaštitu države, a 1995. godine je zaštićena kao spomenik prirode. Bila je i jedan od 77 kandidata zа 7 svedskih čuda prirode. U trci je bila sve do poslednjeg glasanja 2011. godine.

Do Đavolje Varoši vodi asfaltirani put, a do samih kamenih figura stiže se peške, okolo su postavljeni vidici, sa kojih ih možete posmatrati. Figure su osvetljene sa led diodama u 28 različitih boja.

U blizini možete predahnuti u nekoj od etno krčmi i ribnjaka.

U povratku možete posetiti i neku od banja – Prolom, Kuršumlijska i Lukovska, koje su poznate po lekovitim svojstvima i prirodnim lepotama.

Vojvođanske manifestacije u čast vina i grožđa

Vinarstvo u Srbiji svoje začetke ima već u prvim godinama osnivanja srpske države. Vino nije bilo samo obavezan deo srpske trpeze, već je imalo i obredno značenje. Srbi su se uz vino venčavali, uzimali pričest, zaklinjali na velika dela, a po narodnom predanju i krepili snagu.

U doba Nemanjića vinogradi su bili u blizini manastira. Dolaskom Тuraka umanjuje se proizvodnja vina, ali se nastavlja u doba Habzburške vladavine. Na severu Vojvodine su bili plemićki posedi na kojima su bile zasađene velike plantaže. Vina iz Sremskih Karlovaca pila su se i na bečkom dvoru i izvozila u mnoge evropske zemlje.

S jeseni možete krenuti na put, prisetiti se istorije i probati neka od najukusnijih srpskih vina sa severa zemlje. A evo i gde…

Trećeg vikenda u septembru, na Paliću se održavaju Berbanski dani i Subotičke zlatne ruke. Po završetku radova u vinogradima organizuje se svečanost kojom se proslavlja rodna godina. Počinje živopisnom paradom, nakon čega sledi Vinska fešta i izložba voća i povrća, ali i rukotvorina.

U Vršcu se obeležavaju Dani berbe grožđa, trećeg vikenda u septembru. Prva vinska izložba održana je davne 1857. godine. Tu ćete upoznati i Sterijinog Vinka Lozića, ,,direktnog potomka boga Bahusa”. On je domaćin ove trodnevne svečanosti.

U Sonti je u septembru tradicionalna Smotra narodnih običaja – Grožđe bal, manifestacija šokačkih Hrvata. Održava se još od 1928. godine. Pored vina tu je i izložba ručnih radova, defile okićenih fijakera i nastupi folklornih grupa.

U Irigu se u septembru mesecu od 1993. godine održavaju Pudarski dani u čast mitskog bića Pudara – zaštitnika vinograda. Po legendi Pudar vodi borbu sa čvorcima, lopovima grožđa. Manifestacija se obeležava tri dana i organizuju se berbe grožđa, odlazak na fruštuk, defile fenjera od bundeva, maskenbal i dečije pijace. Bira se i najbolje vino i rakija, najbolji vinograd, vinski podrum, najteži grozd i najukusniji kolač.

Ako Vas put u oktobru nanese u Sremske Karlovce, obavezno posetite Karlovačku berbu grožđa. Manifestacija u čast vina i grožđa trudi se da očuva običaje za vreme berbe.

U novembru, trećeg četvrtka, posetite Novi Sad i Dane mladog vina. Svečanost u čast vina koje je napravljeno u istoj godini u kojoj je i obrano grožđe.

I na kraju godine u opštini Žabalj održava se manifestacija novijeg datuma, pod nazivom Nova vina Potisja. Mali vinski proizvođači iz Potiskog kraja imaju priliku da predstave svoje proizvode i tradiconalno se proglašavaju najbolja vina.